Z biblijnej perspektywy, przywództwo kościoła skupione jest w funkcji starszego. Starszy to jeden z grupy mężczyzn posiadających biblijne kwalifikacje, którzy wspólnie zajmują się duszpasterstwem i  czuwaniem nad lokalnym zgromadzeniem wierzących. Słowo przetłumaczone jako „starszy” jest użyte blisko 20 razy w Dziejach Apostolskich i listach, w odniesieniu do tej unikalnej grupy liderów, którzy są odpowiedzialni za doglądanie i prowadzenie ludu Bożego.

 

Urząd starszego

 

Jak wskazuje wiele fragmentów Nowego Testamentu, słowa "starszy" (presbuteros), "zarządzający" (episkopos), i "pastor" (poimen) odnoszą się do tego samego urzędu. Oznacza to, że zarządzający i pastorzy nie są oddzielną kategorią od starszych; te terminy są po prostu różnymi sposobami określania tych samych ludzi. Kwalifikacje zarządcy (episkopos) w 1. Tymoteusza 3:1-7, i starszego  (presbuteros) w Tytusa 1:6-9 są bez wątpienia zgodne, a w Tytusa 1, Paweł używa obu określeń w odniesieniu do tego samego człowieka (pres­buteros w wersecie 5 i episkopos w wersecie 7). Wszystkie trzy określenia są użyte zamiennie w Dziejach Apostolskich 20. W wersecie 17, Paweł zbiera wszystkich starszych (pres­buteros) kościoła w Efezie, aby przekazać im swoje pożegnalne poselstwo. W wersecie 28 mówi, „Miejcie pieczę o samych siebie i o całą trzodę, wśród której was Duch Święty ustanowił biskupami [episkopos], abyście paśli [poimaino] zbór Pański nabyty własną jego krwią." Pierwszy Piotra 5:1-2 również podaje wszystkie trzy terminy razem. Piotr pisze, "Starszych [presbuteros] więc wśród was napominam, jako również starszy i świadek cierpień Chrystusowych oraz współuczestnik chwały, która ma się objawić: Paście [poimaino] trzodę Bożą, która jest między wami, [episkopeo] nie z przymusu, lecz ochotnie, po Bożemu, nie dla brzydkiego zysku, lecz z oddaniem." Zatem różne terminy wskazują na różne elementy służby, a nie na różne poziomy w hierarchii władzy kościelnej lub różne urzędy, jak to ma miejsce w niektórych kościołach.

 

Wielość starszych

 

Konsekwentny wzór, widoczny poprzez cały Nowy Testament jest taki, że każde lokalne zgromadzenie wierzących jest prowadzone przez grupę powołanych przez Boga starszych. Mówiąc wprost, jest to jedyny wzór przywództwa w kościele podany nam w Nowym Testamencie. Nigdzie w Piśmie Świętym nie znajdziemy lokalnego kościoła zarządzanego na zasadzie większości głosów lub przez pojedynczego pastora.

 

Apostoł Paweł pozostawił Tytusa na Krecie i nakazał mu, aby „ustanowił po miastach starszych” (Tytus 1:5). Jakub polecił swoim czytelnikom „przywołać starszych zboru” aby modlili się o tych, którzy są chorzy (Jakub 5:14). Gdy Paweł i Barnaba byli w Derbe, Listrze, Ikonium, i Antiochii, „wyznaczyli im w każdym zborze starszych” (Dz. Ap. 14:23). W 1. liście Pawła do Tymoteusza, apostoł nawiązał do „starszych, którzy dobrze swój urząd sprawują” [lub „dobrze przewodniczą” – Biblia Tysiąclecia] w kościele w Efezie (1. Tym. 5:17; zobacz również Dz. Ap. 20:17, gdzie Paweł zwraca się do „starszych zboru” w Efezie. Dzieje Apostolskie wskazują, że byli “starsi” kościoła w Jerozolimie (Dz. Ap. 11:30; 15:2, 4; 21:18).

 

Raz za razem widzimy nawiązanie do wielości starszych w każdym z poszczególnych kościołów. I tak, za każdym razem, gdy w Nowym Testamencie użyte jest określenie presbuteros (“starszy”), jest ono w liczbie mnogiej, za wyjątkiem, gdy apostoł Jan mówi o sobie samym w 2. i 3. liście Jana i gdy Piotr mówi o sobie w 1. Piotra 5:1. Nigdzie w Nowym Testamencie nie ma wzmianki o  kościele prowadzonym jednoosobowo. Możliwe jest, że każdy starszy miał oddzielną grupę, nad którą sprawował indywidualny nadzór, ale kościół był postrzegany jako jedno, a decyzje podejmowane były kolektywnie i to w odniesieniu do całości kościoła, a nie tylko w odniesieniu poszczególnych grup.

 

W innych fragmentach jest nawiązanie do wielości starszych, mimo że słowo "presbuteros" nie jest użyte. W słowach przywitalnych listu do Filipian, Paweł mówi o „biskupach” [liczba mnoga od episkopos] i o „diakonach” kościoła w Filipii (Fil. 1:1-2). W Dz.Ap. 20:28, Paweł ostrzegał starszych kościoła w Efezie „Miejcie pieczę o samych siebie i o całą trzodę, wśród której was Duch Święty ustanowił biskupami [liczba mnoga od episkopos]”. Autor listu do Hebrajczyków wzywa swoich czytelników do posłuszeństwa i uległości wobec „przewodników”, którzy czuwają nad ich duszami (Hebr. 13:17). Paweł wezwał Tesaloniczan, aby „darzyli uznaniem tych, którzy pracują wśród was, są przełożonymi waszymi w Panu i napominają was” (1. Tes. 5:12) — wyraźne odniesienie do zarządzających kościołem w Tesalonice.

 

Wiele można powiedzieć na temat pożytku płynącego z wieloosobowego przywództwa grupy pobożnych mężczyzn. Ich połączona rozwaga i mądrość pomaga zapobiec decyzjom samowolnym lub służącym interesom własnym jednostki (patrz Przyp. 11:14). Jeśli zachodzi rozdźwięk pomiędzy starszymi w podejmowaniu decyzji, wszyscy starsi powinni studiować, modlić się i razem szukać woli Bożej, aż do osiągnięcia zgodności. W ten sposób, jedność i harmonia, których Pan pragnie dla kościoła rozpoczną się od tych, których powołał, aby byli duszpasterzami Jego trzody.

 

Kwalifikacje starszych

 

Charakter i efektywność działania kościoła są bezpośrednio zależne od jakości starszych. Dlatego też Pismo Święte kładzie nacisk na kwalifikacje przywództwa kościelnego i podaje konkretne kryteria oceny tych, którzy mieliby działać w tej świętej służbie.

Kwalifikacje starszych podane są w 1. Tymoteusza 3:2-7 i Tytusa 1:6-8. Według tych fragmentów, starszy musi być nienaganny, mąż jednej żony, trzeźwy, umiarkowany, przyzwoity, gościnny, dobry nauczyciel, nieoddający się pijaństwu, nie zadzierzysty, łagodny, nie swarliwy, nie chciwy na grosz, który by własnym domem dobrze zarządzał, dzieci trzymał w posłuszeństwie i wszelkiej uczciwości, nie nowo nawrócony, mający dobre imię u tych, którzy do nas nie należą, wstrzemięźliwy, roztropny, trzymający się prawowiernej nauki, aby mógł zarówno udzielać napomnień w słowach zdrowej nauki, jak też dawać odpór tym, którzy jej się przeciwstawiają, nienaganny jako włodarz Boży, nie samowolny, nieskory do gniewu, miłujący to, co dobre, oraz sprawiedliwy i pobożny.

 

Kryterium sumującym wszystkie pozostałe jest to, aby był „nienaganny”. Oznacza to, że ma być liderem, którego nie można oskarżyć o nic grzesznego, ponieważ posiada reputację człowieka nienagannego – bez zarzutu. Starszy ma być nienaganny w swoim życiu małżeńskim, społecznym, zawodowym i duchowym. W ten sposób ma być wzorem pobożności, po to, aby mógł wzywać kościół do pójścia za jego przykładem (Filipian 3:17). Wszystkie pozostałe warunki, może za wyjątkiem nauczania i zarządzania, tylko podkreślają tą myśl.

Należy dodać, że urząd starszego jest ograniczony do mężczyzn. 1. Tymoteusza 2:11-12 mówi, „Kobieta niech się uczy w cichości i w pełnej uległości; Nie pozwalam zaś kobiecie nauczać ani wynosić się nad męża; natomiast powinna zachowywać się spokojnie”. W kościele, kobiety mają być poddane autorytetowi starszych, wyłączone z nauczania mężczyzn lub piastowania funkcji dających władzę nad nimi.

 

Funkcje starszych

 

W czasie, gdy era apostolska zbliżała się do końca, urząd starszego funkcjonował jako najwyższy poziom przywództwa w lokalnym kościele. Dlatego też wiąże się z nim wielki ciężar odpowiedzialności. Nie było wyższej instancji odwoławczej ani większego źródła poznania Bożego serca i myśli w odniesieniu do kwestii kościelnych. Głównym obowiązkiem starszego jest służyć jako zarządzający i opiekun kościoła (1. Tym. 3:5). Obejmuje to szereg konkretnych zadań. Jako duchowi nadzorcy trzody starsi mają decydować o zasadach funkcjonowania kościoła (Dz. Ap. 15:22); nadzorować kościół (Dz. Ap. 20:28); ordynować innych (1. Tym. 4:14); zarządzać, nauczać i zwiastować (1. Tym. 5:17; oraz 1. Tes. 5:12; 1. Tym. 3:2); napominać oraz odpierać błędną naukę (Tyt 1:9); postępować jak pasterze, dając wszystkim przykład (1. List Piotra 5:1-3). Te obowiązki stawiają starszych w centrum życia i pracy nowotestamentowego kościoła.

 

Z powodu dziedzictwa wartości demokratycznych oraz długiej historii kongregacyjnego zarządzania kościołem, współczesny ewangelikalizm często patrzy na zarządzanie przez starszych z nieufnością. Jednakże klarowne nauczanie Pisma Świętego pokazuje, że biblijna norma przywództwa kościelnego to wieloosobowe grono powołanych przez Boga starszych. Tylko trzymając się tego biblijnego wzoru, kościół będzie w stanie zmaksymalizować efekty swojej służby dla chwały Boga.